Liệu công việc Kiểm duyệt nội dung có để lại sang chấn tâm lí, hay tiền làm ra không đủ tiền đi bác sĩ tâm thần như mọi người truyền tai nhau hay không? Có cách nào để “sống hòa thuận” với công việc này? Haley sẽ giải đáp cho bạn nhé.
Giới thiệu
(Bài viết được cập nhật ngày 01/12/2023)
Trong quá trình tìm hiểu về việc làm ở Malaysia, có thể nói Kiểm duyệt nội dung là một trong những công việc thu hút nhiều sự quan tâm, đặc biệt là những bạn mới ra trường hoặc trái ngành. Vì phần lớn yêu cầu tuyển dụng không cần kinh nghiệm, lương tốt so với khối lượng công việc.
Nhưng đây cũng là công việc nhiều thị phi và tai tiếng nhất vì Kiểm duyệt viên có thể phải xem nội dung độc hại, dù thực tế có rất nhiều dự án không liên quan gì đến các nội dung tiêu cực.
Bạn nên xem kĩ bài 8 để hiểu rõ hơn về công việc và hướng đi sự nghiệp (dù hơi ít cơ hội) của ngành trước khi đọc bài viết này nhé. Chủ đề này Haley tập trung viết về những mặt tối và mặt sáng của công việc này để bạn có cái nhìn cụ thể hơn.
Nói sơ qua về background thì Haley làm 2 năm ở Việt Nam và 4 năm ở Malaysia. Các công việc Haley làm ở Malaysia xoay quanh về Kiểm duyệt nội dung cho các trang mạng xã hội. Haley từng làm việc ở Accenture và ByteDance (TikTok.)
Trên hết, trải nghiệm công việc sẽ còn phụ thuộc vào môi trường làm việc, môi trường sống, mối quan hệ xung quanh. Malaysia có thể được xem là quốc gia Hồi giáo thân thiện, cởi mở, văn minh, hiện đại và các tập đoàn đa quốc gia có những chính sách đãi ngộ tốt cho lao động. Nên trải nghiệm làm Kiểm duyệt nội dung ở Malaysia có thể giống hoặc không giống ở các quốc gia khác.
Lưu ý: những gì Haley chia sẻ trong bài viết này là khái quát chung về ngành, được đúc kết từ trải nghiệm của Haley và từ thông tin của bạn bè ở những công ty khác nhau. Bài viết mang tính chất tham khảo. Haley sẽ không đề cập đến bất kì dự án hay công ty cụ thể nào.
Tư liệu chia sẻ thực tế về nghề Kiểm duyệt nội dung tại Malaysia – được quay vào tháng 12/2022 – Haley trả bài cuối khóa lớp Thấu hiểu & Thay đổi giọng nói K30 Học Viện Giọng Nói Voicefulness.
Video trên là mình chuẩn bị nội dung nhanh cho bài tập cuối khóa, góc nhìn đầy đủ hơn sẽ được thể hiện qua bài blog này.
Góc khuất của Kiểm duyệt nội dung
Tác hại của ca đêm
Tính chất của công việc kiểm duyệt là đa số dự án cần Kiểm duyệt viên túc trực 24/7, nên thường bạn phải làm theo ca (có thể có ca đêm) và ngày nghỉ không phải lúc nào cũng rơi vào cuối tuần.
Lúc Haley mới trải nghiệm tháng đầu tiên của ca đêm là mới 24 tuổi, mình còn trẻ nên cảm thấy không vấn đề gì và rất vô tư. Cũng may là Haley chỉ phải trải nghiệm ca đêm trong nửa năm đầu tiên làm việc tại Malaysia. Dù chỉ trải qua nửa năm thôi nhưng mình cảm thấy sức tàn phá đến sức khỏe không hề đơn giản.
Việc xoay ca có thể thay đổi theo thời gian quy định mỗi dự án. Lúc đó Haley đổi ca mỗi tháng, tháng này ca ngày thì tháng sau ca đêm. Tức là cơ thể chưa kịp thích nghi với ca làm hiện tại thì đã chuyển sang ca khác, nên đây cũng là một phần lí do dễ gây mệt mỏi và loạn nhịp sinh học.
Nếu làm ca đêm thì mỗi ca được trợ cấp RM20 ~105.000vnd. Mỗi tháng nhân viên có thể nhận thêm RM400 ~ 2.100.000vnd. Đây là mức trợ cấp theo mặt bằng chung ở Malaysia, sẽ có một số công ty có mức trợ cấp tốt hơn.
Haley bắt đầu ca làm lúc 11g tối và kết thúc vào 8g sáng hôm sau. Sau đó, Haley vẫn có thể tham gia một lớp học Muay Thai ngay trong buổi sáng mỗi tuần 1 lần. Vì tháng ca đêm đầu tiên mình vẫn cảm thấy rất khỏe và tỉnh táo.
Nhưng khi đến đợt ca đêm lần thứ 2 và thứ 3, Haley bắt đầu cảm thấy cơ thể có dấu hiệu biểu tình, cảm thấy trí nhớ kém hơn và mất ngủ, đôi khi mình không thể thiếp đi dù cảm thấy mệt và tới giờ đi ngủ. Thỉnh thoảng Haley còn phải xin nghỉ ốm để ngủ bù chứ không thể đi làm mà cả ngày chưa được ngủ như thế được. Cũng may là bên Malaysia nghỉ ốm có giấy xác nhận của bác sĩ vẫn được nhận 100% lương.
Những đồng nghiệp khác của Haley cũng gặp vấn đề về sức khỏe, như rụng tóc, uể oải, mất ngủ, trí nhớ kém.
Tấm hình bên dưới được chụp lại trong một lần làm ca đêm của Haley 4 năm về trước, nhìn gương mặt mình lúc đó (áo đỏ) chỉ hiện mỗi từ “buồn ngủ”.
Làm ca đêm có thể để lại hệ quả sức khỏe. Nên đối với những bạn nữ khoảng 26, 27 trở lên, Haley không khuyến khích bạn làm ca đêm lâu dài trừ khi bạn cảm thấy đáng để đánh đổi.
Haley được chia sẻ về cách ngủ đúng khi làm ca đêm: Buổi sáng về không ngủ ngay mà chỉ nên ngủ sau bữa trưa, ngủ đủ ít nhất 8 tiếng đến chiều tối dậy sinh hoạt, ăn tối và đi làm. Tương tự như khi bạn làm ban ngày, một giấc ngủ dài và sâu trước đó vào buổi tối, ngay trước khi đi làm vào sáng sớm sẽ giúp bạn bắt đầu một ngày làm khỏe khoắn và làm việc hiệu quả hơn. Nhưng như mình đã đề cập, khi cơ thể bắt đầu có dấu hiệu biểu tình, lúc về nhà và cả ngay sau bữa trưa, đôi lúc Haley không ngủ đủ giấc được và thậm chí không thể ngủ để tối có sức đi làm.
Sự nhàm chán trong công việc
Cả ngày công việc của mình chỉ xoay quanh màn hình máy tính, nội dung công việc đã hơi nhàm chán mà nếu vào dự án quản lí quá chặt hoặc quá khó thì phải nói tâm trí Haley cực kì mệt mỏi. Cảm giác mệt mỏi không phải do suy nghĩ quá nhiều mà do phải ngồi làm việc liên tục, lặp đi lặp lại và tạo ra sự tê liệt trong não bộ.
Công việc Kiểm duyệt nội dung là một công việc ý nghĩa, chắc chắn rồi. Bất kì công việc lương thiện nào cũng có giá trị cả.
Nhưng bạn có thể cảm thấy cuộc đời mình đánh mất ý nghĩa khi làm một công việc quá đơn điệu. Haley hay dùng từ “có thể” trong bài viết của mình, Haley hiểu không hẳn tất cả hay đa số sẽ cảm thấy như thế, vẫn có những bạn làm việc rất chill và không quá vướng bận hay suy nghĩ gì nhiều vì mỗi người có hoàn cảnh và quan điểm sống khác nhau.
Vì tính chất lặp lại, ít nâng cao, ít học hỏi, đôi khi những kĩ năng bạn có trong công việc khó áp dụng qua những việc khác nên rất dễ cảm thấy bị thụt lùi. Để khắc phục điều này cách tốt nhất là xây dựng cuộc sống riêng sao cho bạn cảm thấy ý nghĩa: ăn uống lành mạnh, thể thao, leo núi (Malaysia có nhiều địa điểm leo núi mức độ dễ và gần trung tâm thành phố), đầu tư học tập, tích lũy kiến thức, kinh nghiệm, giao lưu, mở rộng mối quan hệ, phát triển nghề nghiệp, tìm hiểu hướng đi mới ở những ngành nghề khác, v…v…
Sự đào thải nhanh chóng
Như bài trước Haley đã đề cập, vì tính chất công việc nên cấp trên hầu hết dựa vào số liệu để quản lí bạn.
KPI và cả cách chấm số liệu sẽ xác định dự án có dễ thở hay không. Tạm bỏ qua những dự án dễ và làm như chơi, Haley sẽ đào sâu về một số dự án khó.
Chẳng hạn mỗi ngày bạn làm 100 nội dung, được chấm ngẫu nhiên 10 nội dung, sai 1, đúng 9.
Dự án dễ thì sẽ xét bạn đúng 99% (vì sai 1 trong 100 nội dung đã làm)
Dự án khó thì sẽ xét bạn chỉ đúng 90% (vì sai 1 trong 10 nội dung đã chấm.) Lỡ xui hôm đó chỉ chấm 2 nội dung mà bạn sai 1 thì xem như bạn chỉ đúng 50%
Đó là ví dụ cụ thể và đơn giản nhất để giúp bạn hình dung sự máy móc nếu dựa vào số liệu.
Kiểm duyệt nội dung là một công việc đơn điệu và dễ thui chột kĩ năng, sẽ chẳng ai muốn bào mòn sức khỏe và não bộ bằng việc kiểm duyệt liên tục không ngơi nghỉ. Đa số sẽ làm vừa đủ KPI để đảm bảo mọi thứ được ổn định, đây là tính đặc thù của công việc này. Nhưng với những công ty/ dự án có xét thưởng dựa trên KPI cá nhân thì lại khác, có thể khốc liệt hơn
Thậm chí, một số dự án có hoa hồng hàng tháng dành cho những Kiểm duyệt viên nằm trong top đầu dự án – nghe có vẻ là một phúc lợi tốt nhưng không hẳn. Những bạn có khả năng và tốc độ sẽ cạnh tranh nhau những vị trí đó và vô tình kéo chỉ số tổng của cả dự án tăng lên, phía trên sẽ dùng chính chỉ số đó để ép KPI cao dần. Có dự án tăng KPI đến lần thứ 5 chỉ trong 1 năm. Tất cả mọi người đều cảm thấy mệt mỏi vì được kì vọng làm việc như một con robot, nhưng sự cạnh tranh vẫn không ngừng và cuộc đua cũng sẽ không ngừng lại.
Nếu mới ra trường hoặc xác định làm lâu dài thì có thể Haley cũng bị cuốn vào vòng xoáy đó. Nhưng Haley đã trải qua nhiều năm đi làm, đủ hiểu khả năng bản thân và thế mạnh của mình nên chọn đứng ngoài cuộc. Nhưng việc đứng ngoài cuộc và đảm bảo KPI cá nhân đủ với KPI đặt ra càng ngày càng tăng cũng không hề dễ dàng.
Đó là một dẫn chứng tiêu biểu của sự đào thải nhanh chóng trong công việc này.
Với công việc Chăm sóc khách hàng, bạn cạnh tranh và nỗ lực thì có thể thu lại nhiều kĩ năng. Hiểu biết về sản phẩm và thị trường có thể là đặc thù, nhưng kĩ năng giao tiếp, thuyết phục, sự nhạy bén, kinh nghiệm trong công việc sẽ được áp dụng nhiều nơi khác v…v…
Với công việc Kiểm duyệt nội dung, nhóm kĩ năng bạn thu lại là đặc thù và gần như gói gọn trong chính dự án đó, khó áp dụng qua các dự án khác hoặc công việc khác. Công việc lại còn dễ đào tạo, cực kì dễ tuyển các bạn nhân viên trẻ hơn, nhanh hơn, sức cống hiến dồi dào hơn.
Nội dung độc hại khi Kiểm duyệt nội dung
Mức độ độc hại
Đây có lẽ là phần bạn đang quan tâm nhất về góc khuất của nghề: các nội dung độc hại.
Haley từng làm qua những dự án non-sensitive với nội dung vô hại/ ít tiêu cực cho đến dự án sensitive đầy rẫy các nội dung độc hại.
“Sensitive” ở đây có thể hiểu là những nội dung có tính chất nhạy cảm: máu me, kinh dị, bạo lực, ghê tởm, tình dục, v…v… và có khả năng gây ảnh hưởng đến cảm xúc, nhận thức người xem.
Thực ra chỉ có một số ít dự án làm về sensitive trong rất nhiều dự án. Không cần biết công ty tuyển bạn vào làm dự án nào, nhưng tất cả các buổi phỏng vấn cho Kiểm duyệt nội dung luôn hỏi câu này: bạn có chấp nhận xem các nội dung độc hại không? Khi phỏng vấn chắc chắn bạn cần trả lời Có, sau khi nhận thư mời nhận việc mới là lúc bạn cân nhắc và quay xe nếu muốn.
Lúc kí hợp đồng cũng sẽ có điều khoản về việc bạn chấp nhận làm ca đêm và xem các nội dung độc hại nếu dự án yêu cầu.
Haley sẽ cho bạn thêm thông tin về dự án sensitive và trải nghiệm cá nhân để bạn tìm hiểu nhé.
Dự án sensitive Haley làm qua không phải dự án độc hại nhất của công ty. Nhưng mỗi ngày làm việc của Haley sẽ có khoảng 50-70% nội dung xấu, mức độ từ rất nhẹ cho đến mạnh.
Mức độ độc hại của nội dung phụ thuộc vào chính nội dung đó kèm theo mức chịu đựng của mỗi người.
Tuỳ nền tảng mạng xã hội và tùy từng dự án mà chính sách được lập ra là để đảm bảo môi trường mạng an toàn cho từng độ tuổi, chẳng hạn trẻ 13 tuổi trở lên, thanh thiếu niên 18 tuổi trở lên. Còn Kiểm duyệt viên đã tốt nghiệp cao đẳng/ đại học thường là 21 tuổi trở lên nên Haley tin rằng không phải cứ nội dung vi phạm là sẽ có khả năng gây cho bạn cảm giác khó chịu, mà còn tùy vào góc nhìn và sức chịu đựng của bạn.
Ví dụ:
- Cảnh đánh nhau máu me -> vi phạm chính sách cộng đồng, có thể gây tiêu cực và ám ảnh.
- Cảnh đánh nhau không nghiêm trọng, lướt vài giây -> vẫn có thể vi phạm chính sách cộng đồng, nhưng đối với Kiểm duyệt viên thì khả năng cao sẽ không cảm thấy tiêu cực hay gây ám ảnh.
- Cảnh khỏa thân -> vi phạm chính sách cộng đồng, có thể gây tiêu cực và ám ảnh.
- Cảnh hở hang, hơi lộ da thịt -> vẫn có thể vi phạm chính sách cộng đồng, nhưng kiểm duyệt viên thì khả năng cao sẽ không cảm thấy tiêu cực hay gây ám ảnh.
- Cảnh tông xe: với người này có thể chỉ hơi giật mình, nhưng với người kia có thể để lại sự ám ảnh
- Cảnh đánh ghen: với người này xem có thể chỉ thỏa mãn trí tò mò, nhưng có thể gây tiêu cực với người kia.
- Cảnh nặn mụn quay sát da: với người này có thể thấy bình thường thậm chí thích xem, nhưng với người khác có thể cảm thấy ghê tởm.
- Từ ngữ tục tĩu: với người này có thể lờ đi được, nhưng với người khác có thể cảm thấy khó chịu.
Và việc xem nhiều và liên tục các nội dung độc hại từ rất nhẹ đến nặng chắc chắn sẽ có sự ảnh hưởng, Haley tạm chia ra: ảnh hưởng ngắn hạn và ảnh hưởng dài hạn.
Ảnh hưởng ngắn hạn
Ảnh hưởng ngắn hạn là những ảnh hưởng chỉ tác động trong thời gian bạn làm công việc này.
Cá nhân Haley rất dễ bị ám ảnh ngắn hạn với các yếu tố kinh dị và rùng rợn.
Haley thích đọc truyện tranh và mỗi khi mình đọc truyện tranh trinh thám Conan, với những nội dung kịch tính và hình ảnh thi thể dù chỉ là trên trang giấy, Haley sẽ bị ám ảnh.
Nghe hơi buồn cười nhưng đó là điểm yếu của mình. Hồi nhỏ cứ đọc truyện Conan là Haley có thể cảm thấy sợ hãi và ám ảnh cả tháng, nhưng vẫn thích đọc. Lớn lên thì đỡ hơn, có khi một tuần thôi là cảm thấy hồi phục rồi. Phản ứng của Haley cũng sẽ tương tự như vậy khi mình đọc tiểu thuyết trinh thám, xem phim kinh dị hoặc thấy những cảnh máu me, xác chết dù biết là giả. Nên dù thích nhưng Haley rất hạn chế đọc/xem các nội dung đó, đặc biệt là xem một mình.
Khi làm Kiểm duyệt nội dung cho dự án sensitive, Haley sẽ phải thấy những cảnh rùng rợn, như những nội dung có yếu tố tâm linh, ma quỷ, những đoạn cắt từ các bộ phim kinh dị. Và dĩ nhiên là Haley không có thời gian để hồi phục do phải thấy gần như là hàng ngày. Thêm nữa, Haley lại bị tò mò nên đôi khi thay vì xem lướt là đủ thì mình lại xem toàn bộ nội dung dù không cần thiết.
Điều tất yếu là Haley sẽ luôn cảm thấy sợ hãi khi ở nơi vắng người, khi ở nhà một mình hay phải ngủ một mình. May mắn là thời gian đó Haley ở chung phòng với cô bạn, nên “tác dụng phụ” của công việc này không quá ảnh hưởng.
Nếu lúc đó Haley ở một mình thì có thể làm công việc này không, câu trả lời là khả năng cao là Không. Vì ngay cả đọc truyện tranh mà Haley còn bị ám ảnh và tác động trực tiếp vào sinh hoạt hàng ngày cơ mà. Những lần cô bạn cùng phòng Haley đi du lịch, mà nếu buổi tối nhà không có ai ngoài Haley thì mình sẽ rơi vào tình trạng căng thẳng, và phải bật đèn ngủ dù thường Haley thích tắt hết đèn.
Khi dừng làm Kiểm duyệt nội dung cho dự án sensitive, một thời gian sau đó Haley thấy bình thường lại. Nên với những bạn làm dự án sensitive và có cùng điểm yếu như Haley, bạn nên thuê phòng chung với người khác, hoặc ít nhất căn nhà bạn thuê thường xuyên có người ở nhà để hạn chế lo sợ và tưởng tượng.
Thêm nữa, vì Haley hay có người bên cạnh và việc đó vô tình khắc phục được yếu điểm, nên tối vẫn ngủ ngon giấc. Một số đồng nghiệp Haley chia sẻ về việc dễ ngủ mơ và gặp ác mộng trong thời gian đầu, đa số là ở một mình một phòng nên Haley thấy cũng dễ hiểu, Haley cảm thấy mọi người rất giỏi và tự lập tốt. Về sau thì mọi người cảm thấy thích nghi hơn và không còn hay mơ như những ngày đầu nữa.
Đó là trường hợp ảnh hưởng ngắn hạn, hết làm thì hết bị tác động. Còn trường hợp dài hạn thì sao?
Ảnh hưởng dài hạn
Ảnh hưởng dài hạn là những ảnh hưởng tác động ngay cả sau khi bạn ngưng làm công việc này.
Với Haley ảnh hưởng dài hạn có lẽ không đáng kể.
Nếu có thì Haley sẽ có xu hướng thận trọng hơn. Như mình sẽ hạn chế làm những việc bốc đồng mà có thể gây thương tích và ảnh hưởng tính mạng như trên những nội dung từng xem qua, thậm chí việc tham gia những trò chơi mạo hiểm cũng làm Haley dè chừng. Nghe thì có vẻ tốt nhưng không hoàn toàn vậy, điều đó bảo vệ bản thân khỏi rủi ro nhưng đồng thời cũng kích hoạt những nỗi sợ vô lí.
Hoặc là có những nội dung quá sốc, mặc dù không ám ảnh hay ảnh hưởng đến sinh hoạt của Haley nữa, nhưng đến bây giờ những nội dung đó vẫn còn đọng lại trong đầu mình rất rõ. Kiểu như chúng quá ấn tượng nên mình không thể quên được.
Một đồng nghiệp khác của Haley chia sẻ về việc sau khi xem quá nhiều nội dung (mặc dù chỉ là trên phim hoặc kịch bản dàn dựng) đề cập đến loạn luân, bố chồng nàng dâu nên bạn ấy bị mất niềm tin vào hôn nhân.
Hay là có bạn xem những nội dung có liên quan đến nỗi đau quá khứ sẽ dễ bị trigger và gặp sang chấn.
Chưa kể, việc xem nhiều nội dung xấu + ca đêm + tính chất công việc nhàm chán là một combo phá hủy tinh thần nếu bạn đặt kì vọng quá cao về công việc này mà không lường trước hệ quả.
Một khi sức khỏe tinh thần không chỉ dừng ở cảm xúc (buồn, sợ hãi, v…v…) mà mang tên gọi của bệnh lí (trầm cảm, rối loạn lo âu, hậu chấn tâm lí/PTSD, v…v…) thì rất đáng báo động.
Thực tế chắc chắn là vẫn có một số ít bạn bị ảnh hưởng tâm lí nhưng đa số sẽ thích nghi và vượt qua được. Vấn đề không nằm ở ai giỏi hơn ai, mà vấn đề nằm ở công việc có phù hợp với bạn không hoặc có phù hợp với bạn vào thời điểm đó hay không.
Thêm nữa, vì tính chất công việc dễ đào tạo, lương cao nên rất dễ dính bẫy thu nhập.
Có thể bạn cảm thấy công việc có làm ca đêm ảnh hưởng đến sức khỏe, xem nội dung xấu nhiều bị ảnh hưởng tinh thần hoặc cảm thấy công việc khiến cho mình bị ù lì, nhưng bạn không dám chuyển hướng vì chưa tìm ra công việc nào lương tốt mà nhàn như vậy VÀ bạn cũng chưa từng lên kế hoạch cho việc đó. Cho đến khi rơi vào tình thế không thể tiếp tục mà cũng không biết bắt đầu lại từ đâu, bạn sẽ suy sụp. Lúc này không phải chỉ do nội dung độc hại hay các yếu tố công việc mà là sự thiếu chuẩn bị cho tương lai tác động mạnh mẽ đến đến bạn.
Hãy đọc hết bài viết để hiểu thêm về những cách hạn chế điều này nhé.
Một số cách phòng tránh sang chấn tâm lí
Để làm công việc này cho các dự án sensitive, bạn cần có tinh thần vững vàng, lối sống lành mạnh, nhân sinh quan rõ ràng và không dễ bị tác động hay bóp méo.
Một người chị hỏi Haley: khi xem nội dung độc hại như thế em có bị lãnh cảm không, chẳng hạn khi người khác xem nội dung cảnh chém giết có thật thì thấy kinh sợ nhưng em lại thấy bình thường và máu lạnh với nó không.
Nếu cảm thấy bình thường hơn, ít sốc hơn so với trước khi làm Kiểm duyệt viên thì câu trả lời là Có. Nhưng nếu nói về sự lãnh cảm và máu lạnh thì câu trả lời là Không.
Các công ty tuyển dụng là yêu cầu bằng cấp Cao đẳng/ Đại học. Tức là Kiểm duyệt viên sẽ có độ tuổi từ 21 trở lên, nhân sinh quan tương đối hoàn thiện. Nên bạn cần biết rõ cái gì tốt, cái gì xấu.
Dù bạn xem nhiều nội dung tiêu cực nhưng không có nghĩ là bạn sẽ cảm thấy đồng tình với cái xấu hay xem việc đó là bình thường. Chỉ là xem nhiều nên bớt bất ngờ và bớt sốc, vậy thôi. Còn nếu cảm thấy bị dửng dưng với cái xấu và có sự cuốn theo thì tức là bạn đang rơi vào ảnh hưởng dài hạn, bị tác động mạnh mẽ vào nhân sinh quan, bạn nên gặp bác sĩ tâm lí, kiểm soát lại hoặc dừng công việc này nếu không thể cải thiện.
Như Haley đã đề cập ở trên, có những ảnh hưởng ngắn hạn và dài hạn về sau tác động đến bạn trong khoảng thời gian làm công việc này. Để kiểm soát tối đa những ảnh hưởng đó, bạn có thể thực hiện càng nhiều những việc này càng tốt:
- Tham gia đều đặn các buổi tư vấn tâm lí định kì mà công ty tổ chức (nếu có)
- Giao lưu với bạn bè, đồng nghiệp
- Duy trì lối sống lành mạnh, ăn đủ chất, ngủ đủ giấc
- Tập thể thao (cầu lông, bơi lội, gym, v…v… tiền thuê phòng/nhà chung cư tại Malaysia luôn bao gồm những cơ sở vật chất này và giá cả hợp lí chứ không đắt đỏ)
- Tham gia một số hoạt động ngoài trời (leo núi, dã ngoại, v…v..)
- Hạn chế/Không sử dụng chất kích thích để giải tỏa tiêu cực
- Tạo cho bản thân niềm vui riêng, lành mạnh và tập trung vào chúng
- Có sự chuẩn bị để có khả năng nhảy việc khi bạn muốn hoặc cảm thấy cần thiết
- Trung thực với cảm xúc và liên hệ trợ giúp khi cần
Thực ra Haley không chỉ duy trì một số thói quen trên trong quãng thời gian làm Kiểm duyệt nội dung độc hại, mà cả xuyên suốt 4 năm vừa qua tại Malaysia. Bản thân chúng ta luôn cần theo dõi, chú ý đến sức khỏe tinh thần bất kể làm công việc gì để có sự điều chỉnh kịp thời.
Nếu đã thử qua nhiều cách nhưng không cải thiện được thì sao? Bạn có thể xin chuyển dự án.
Mặc dù khi phỏng vấn và khi kí hợp đồng bạn đã đảm bảo rằng mình có thể xem các nội dung độc hại, nhưng khi làm việc thực tế bạn nhận thấy mọi thứ vượt quá mức cho phép và ngoài sức tưởng tượng, bạn có thể xin phép chuyển dự án. Nhưng quyết định cuối cùng vẫn là ở sếp và công ty nhé.
Haley đã biết một số trường hợp xin chuyển dự án. Dĩ nhiên là không phải cứ nói một lần là được chấp thuận. Các bạn ấy cần giải quyết với chuyên viên tâm lí trước, thử những phương pháp để tự vượt qua trước rồi sau đấy mới có đủ thông tin và sự thuyết phục để trao đổi với sếp, xin chuyển nếu có dự án nào non-sensitive đang cần người.
Và đây điều quan trọng nhất mà Haley đã nhắc lại 2 lần ở bài viết trước:
Hãy cho bản thân một khoảng thời gian nhất định để trải nghiệm công việc và nên có kế hoạch dự phòng. Tự trang bị thêm kiến thức sống, trải nghiệm sống, mở rộng mối quan hệ, trau dồi hoặc học thêm kĩ năng/chuyên môn nào đó thay vì chỉ luôn cho mình cơ hội gắn bó với ngành. Dù bạn muốn nỗ lực lên cấp bậc mới hay không thì nên nhớ rằng nhiều thứ có thể xảy đến ngoài sự kiểm soát của bạn, hãy chuẩn bị cho mình thêm con đường khác. Đó sẽ là cách bảo vệ cho bạn, đặc biệt là sức khỏe tinh thần của bạn.
Có những bạn tâm lí khá vững và kiểm soát khá tốt nên có thể làm lâu dài mà không ảnh hưởng nhiều. Nhưng không phải ai cũng thế, nếu đến lúc nào đó, bạn muốn nghỉ không được mà làm tiếp cũng không xong thì rất dễ rơi vào khủng hoảng và hoài nghi về giá trị của bản thân.
Điểm sáng của Kiểm duyệt nội dung
Sang chấn tâm lí là thiểu số
Đọc nãy giờ chắc Haley nghĩ rằng bạn hơi hoang mang với ngành nghề này.
Công việc nào cũng sẽ có rủi ro, như làm việc ở công trường vẫn có những trường hợp gặp rủi ro về tai nạn lao động, đó cũng là một dạng rủi ro rất thực tế. Nhưng chẳng ai dựa vào con số đó để đánh giá đi làm công trường là một nghề nguy hiểm và ngăn cản bất kì ai có ý định theo nghề.
Nhưng với Kiểm duyệt nội dung, loại hình công việc còn khá mới mẻ, chưa có nhiều thông tin, mọi người sẽ nhìn vào khía cạnh không tốt của nó và dễ có định kiến cả một ngành nghề.
Kiểm duyệt nội dung rất đa dạng: bài viết, video, hình ảnh, quảng cáo, tài khoản, nhóm, trang, v…v… Kiểm duyệt nội dung không đồng nghĩa luôn đi đôi với nội dung độc hại.
Sang chấn tâm lí khi làm Kiểm duyệt nội dung độc hại chắc chắn là có thật, nhưng nó không đồng nghĩa số đông sẽ gặp phải hay rất dễ gặp phải. Chưa kể môi trường sống ở Malaysia khá tốt, phúc lợi công ty ổn nên bạn có nhiều cơ hội để cân bằng cuộc sống. Đừng quên hạn chế và tránh đi những drama không đáng có, đặc biệt là người Việt với nhau. Đảm bảo cuộc sống riêng yên bình sẽ giúp tâm hồn bạn bình an hơn hết.
Thêm nữa, khi bạn đơn thuần cho mình khoảng thời gian để trải nghiệm công việc trong ngắn hạn, ví dụ 1 năm, bạn vẫn có cơ hội rẽ sang con đường khác nếu cảm thấy không phù hợp. Nên chìa khóa là đừng quá kỳ vọng hay đặt nặng mọi thứ trong thời gian đầu.
Nếu tạm bỏ qua những rủi ro đã được đề cập trong bài, thì công việc này cho Haley những gì? Bạn theo dõi tiếp các nội dung bên dưới nhé
Làm việc ở tập đoàn đa quốc gia với đầu vào không quá cao
Kiểm duyệt nội dung không đòi hỏi kinh nghiệm và không cần giỏi tiếng Anh nên cơ hội rất cởi mở cho nhiều đối tượng. Khi Haley còn đang trong giai đoạn bất ổn và chênh vênh nhất, mình quyết định sang Malaysia làm vì đơn thuần một công việc có mức lương tốt hơn sẽ tạm thời giúp mình giải quyết được nhiều vấn đề hơn.
Công việc trước đó Haley làm ở Việt Nam rất mệt và stress, lương thấp và cũng không có hướng phát triển. Nên đối với Haley, mình rất dễ chấp nhận một công việc mà nhiều người cho rằng rủi ro nhưng đổi lại lương cao hơn nhiều.
Dù là đầu vào thấp, nhưng công việc này đã mang đến cho Haley cơ hội được làm việc trong công ty, tập đoàn đa quốc gia ở nước ngoài. Song song đó, Haley được nhận mức lương và phúc lợi mà tưởng chừng sẽ khó với tới được. Vì Haley từng rất thiếu tự tin vào bản thân và không giỏi nắm bắt cơ hội.
Nên bạn hãy cân nhắc về những rủi ro của công việc và tự hỏi liệu mình có cần công việc này không. Chỉ khi bạn cần nó, bạn mới dễ đánh đổi và chấp nhận nó thay vì đặt sự kì vọng. Malaysia chưa chắc là địa điểm phù hợp để làm lâu dài, nhưng nếu cho bản thân trải nghiệm 1-2 năm thì không phải là lựa chọn tệ.
Sự cởi mở và cập nhật kiến thức
Khi xem đa dạng nội dung, tâm trí của Haley phần nào được cởi mở hơn.
Kiểm duyệt viên như một bộ lọc thông tin, khi bạn va chạm với chúng sẽ rèn được sự bình tĩnh và cứng rắn hơn khi vô tình lướt phải một nội dung tương tự thế trên internet. Suy nghĩ và góc nhìn của Haley cũng đa chiều hơn.
Có những nội dung bình thường Haley ít xem bao giờ nhưng trong quá trình làm việc vô tình sẽ được cập nhật, có thể kể đến các nội dung liên quan đến tin tức, thời sự không chỉ ở Việt Nam và thế giới. Và cái này cũng là tùy dự án, thực tế có những dự án đơn điệu đến mức gần như không có gì để học hỏi thêm.
Haley từng làm qua dự khá khó, mặc dù Haley không thích lắm nhưng phải thừa nhận với những dự án như vậy Kiểm duyệt viên được cập nhật khá nhiều kiến thức hay ho, được học nhiều chính sách và nâng cấp sự am hiểu ở nhiều lĩnh vực hơn.
Nhanh nhạy khi tiếp xúc thông tin
Haley cũng cảm thấy mình lọc thông tin tốt hơn vì đã được thực hành kĩ năng scan nội dung một cách nhanh và chính xác nhất có thể.
Có những nội dung xấu dạng tiềm ẩn, tức là nếu không để ý hoặc không xem hết thì bạn khó lòng nhận biết nội dung có vấn đề. Ví dụ những nội dung được sản xuất cho trẻ em nhưng cố tình cài cắm những tình tiết liên quan đến tình dục hoặc cổ súy hành vi phạm tội, nhưng với Kiểm duyệt viên tụi mình sẽ nhanh nhạy và xác định sớm điểm bất thường.
Haley còn tự nghĩ, sau này khi có con nhỏ, Haley sẽ tận dụng được kĩ năng này để dễ kiểm soát được các chương trình mà con của mình xem và tiếp cận.
Công việc nhẹ nhàng về đầu óc
Đa số dự án Haley làm tương đối nhẹ nhàng, dù có dự án sensitive đi chăng nữa thì với Haley nó vẫn … nhẹ nhàng. Vì giữa việc xem nội dung xấu và bị khách chửi thì Haley vẫn cảm thấy dễ chịu với vế thứ nhất hơn (Haley đã từng làm Chăm sóc khách hàng.) Giữa việc xem nội dung xấu mà KPI thấp và nội dung tốt nhưng ép KPI cao thì Haley cũng thấy dễ chịu với vế thứ nhất hơn (Haley đã từng làm cả 2)
Còn đã phải xem nội dung xấu mà còn ép KPI cao thì Haley chưa trải qua và cũng không mong ai khác phải trải qua. Không phải tự nhiên mà người ta trả mức lương tốt cho Kiểm duyệt viên với đầu vào không quá cao:
- Lương tính theo luật dành cho mức của lao động nước ngoài ở Malaysia, kèm theo đặc thù công việc cần bằng cấp học vấn
- Đây là loại công việc có khả năng để lại sang chấn tâm lí, gây ù lì trì trệ
- Không phải ai cũng chấp nhận trở thành Kiểm duyệt viên khi biết những rủi ro tiềm ẩn của nó
Mức lương tốt và công việc nhẹ nhàng về đầu óc chính thứ để đánh đổi cho rủi ro về sức khỏe tâm lí và sự nghiệp có thể chững lại. Nếu còn ép thêm cả KPI cao thì quả thật hơi thiệt thòi cho Kiểm duyệt viên.
Khi Haley đọc một số nội dung về điều kiện làm việc tệ hại và phúc lợi thấp của các Kiểm duyệt viên ở quốc gia khác, Haley cảm thấy rất đáng tiếc cho họ nếu thực tế chính xác như những gì được thổ lộ.
Haley cũng có may mắn là các đồng nghiệp và sếp mình làm việc cùng tốt tính. Haley không gặp drama hay những đấu đá nội bộ. Khoảng thời gian êm đềm như thế phần nào giúp Haley có nhiều thời gian và sự tập trung cho bản thân mình, kiểm soát những ảnh hưởng mà một công việc Kiểm duyệt nội dung có thể mang lại.
Vì tính chất hết giờ hết việc (trừ khi bạn muốn lên cấp bậc, lên chức thì cần thể hiện nhiều hơn) nên Haley có nhiều thời gian riêng cho bản thân. Lương ổn nên cuộc sống của mình cũng dễ thở hơn khi còn ở Việt Nam, Haley có tiền tiết kiệm, được đi du lịch, trải nghiệm v…v…
Nhìn chung, công việc Kiểm duyệt nội dung khá nhàn và nhẹ đầu. Nhưng nó tiềm ẩn những rủi ro mà có khi bạn dấn thân vào mới hiểu rõ được.
Có thể bạn cảm thấy sợ ngay từ ban đầu nhưng khi làm sẽ cảm thấy không như lời đồn. Hoặc cũng có thể bạn cảm thấy không e ngại gì nhưng khi gặp rồi bạn mới sốc cảm thấy vượt xa quá mức tưởng tượng. Haley thuộc nhóm không e ngại và khi vào làm mình cũng không cảm thấy quá sốc.
Như Haley đã đề cập ở trong bài, ban đầu mình đơn thuần là cần công việc có mức lương tốt và phù hợp trong khả năng. Và nhược điểm của Haley đối với công việc này gần như được khắc phục hoàn toàn khi ở cùng phòng với cô bạn và có người bên cạnh. Nên đối với Haley, công việc vẫn trong mức cho phép và vẫn đảm bảo được sức khỏe tinh thần vì nó không để lại hậu quả gì đáng kể về dài hạn. Nhưng không có nghĩa là ai cũng như thế.
Tận dụng công việc để làm đòn bẩy
Cá nhân Haley xác định đây là công việc để kiếm tiền chứ không phải phát triển sự nghiệp. Và từ số tiền đó Haley phải trích ra đầu tư vào bản thân, nâng cấp kĩ năng của mình. Nếu chỉ phụ thuộc vào công việc này ở cấp bậc nhân viên thì sớm hay muộn khi về Việt Nam sẽ rất khó khăn để cạnh tranh trong thị trường lao động khốc liệt.
Đó cũng là phần nào lí do Haley làm blog:
- tự tạo nơi để phát triển con người mình, kết nối thêm các mối quan hệ
- có không gian để chia sẻ kinh nghiệm và khoe một xíu những gì mình đã nỗ lực và đạt được
- tạo niềm vui riêng để cân bằng với tính đơn điệu của công việc 8 tiếng
Blog mang cho Haley những thứ mà mình không thể tìm được trong công việc. Haley được học nhiều thứ, gặp và biết thêm nhiều người, thử nhiều cái mới mẻ, những điều mình chưa làm qua. Blog có thể nói là người đồng hành trong hành trình lớn lên của mình.
Một số người bạn đã nói rằng có thể Haley phù hợp với việc chia sẻ giúp đỡ và tạo sức ảnh hưởng cá nhân. Hiện tại Haley vẫn chưa xem blog là một công việc hay mục tiêu gì lớn nhưng trong quá trình làm blog, Haley cũng khám phá ra một phần nào điểm mạnh và niềm yêu thích của mình.
Nhưng không phải tự nhiên mà Haley làm được điều đó. Tất cả là sự tích lũy từ trải nghiệm, lăn xả và Haley may mắn có một cuộc sống ít phải lo toan tiền bạc hay lo lăng về những drama để có thể nghĩ ngợi thêm những thứ khác. Và công việc Kiểm duyệt nội dung đã cho mình những điều đó suốt 4 năm nay. Vì muốn nghĩ đến điều gì khác thì cái bụng phải no trước đã.
Phần kết
Cách bạn chuẩn bị và kiểm soát rủi ro khi làm dự án sensitive sẽ giải quyết cho câu hỏi: liệu tiền làm ra có đủ tiền đi khám tâm lí hay không.
Thực tế thì cá nhân Haley chẳng chuẩn bị gì. Haley chỉ chuẩn bị tinh thần rằng nếu không phù hợp với môi trường và công việc ở đây thì mình sẽ về sớm hơn dự kiến.
Nhưng vô tình mọi thứ diễn ra hướng khá tốt đẹp. Phần vì cuộc sống ở Malaysia hợp với Haley, phần vì Haley còn có cô bạn thân và cũng là đồng nghiệp ở chung phòng trong những năm đầu tại Malaysia cùng nhau san sẻ buồn vui. Trải nghiệm sống, công việc ở đây thúc đẩy Haley thích được khám phá và phát triển bản thân và việc đó phần nào “hóa giải” những vấn đề mà công việc Kiểm duyệt nội dung độc hại có thể mang lại. Mọi thứ diễn ra rất tự nhiên như vậy, và dĩ nhiên nó có thể không đúng với người khác.
Thậm chí nhiều người làm cùng với Haley (cùng dự án sensitive) nhận định về công việc này khá tích cực và không đến nỗi đáng sợ như lời đồn. Nhưng Haley cũng biết có trường hợp bị ảnh hưởng tâm lí ngay cả trong dự án mình từng làm việc.
Nên Haley hiểu rằng không phải ai cũng giống mình hay những người mình quen biết. Đó là lí do Haley viết chủ đề này khá chi tiết để bạn có thêm nhiều góc nhìn, vừa là để giải oan cho công việc này, cũng vừa nêu rõ những rủi ro để bạn có sự cân nhắc và chuẩn bị.
Nếu có ai hỏi rằng: mình có nên sang Malaysia làm kiểm duyệt nội dung không? Haley sẽ đưa ra nhiều khía cạnh để họ tự cân nhắc, giống như nội dung bài viết này vậy.
Nhưng với trải nghiệm của riêng Haley cho câu hỏi trên, câu trả lời sẽ là: Được chứ, tại sao không?
Mỗi sự lựa chọn là một con đường. Những con đường có thể nối với nhau hoặc tách rời nhau. Cũng có những con đường tuy khác nhau nhưng dẫn về chung một lối. Nếu bạn không quyết định làm công việc này, chỉ là bạn không rẽ sang một con đường nào đó.
Trải nghiệm của người khác sẽ không hoàn toàn là trải nghiêm của bạn dù đi cùng một con đường. Nên cứ cân nhắc trên nhiều khía cạnh và hơn hết là hiểu bản thân để có thể đưa ra quyết định mà bạn cho là đúng đắn.
Nếu bạn cảm thấy bài viết/ trang blog hữu ích và muốn mời mình một ly cafe, hãy bấm vào ảnh bên dưới nhé:
Bạn có thể theo dõi những nội dung khác của Haley tại các kênh Facebook, TikTok và Youtube.
Công việc Kiểm duyệt nội dung có để lại sang chấn tâm lí, hay tiền làm ra không đủ tiền đi bác sĩ tâm thần như mọi người truyền tai nhau hay không thì Haley nghĩ bạn đã có câu trả lời cho riêng mình. Mọi thứ đều có khả năng, nhưng nhiều hay ít sẽ phụ thuộc vào sự chuẩn bị, kiến thức, chất lượng cuộc sống, môi trường làm việc và hơn hết là mức chịu đựng của mỗi người.
Mến chào,
Little Haley
09/08/2023, Kuala Lumpur